Một báo cáo về năng lực cạnh tranh của ngành ô tô Việt Nam công bố cuối năm 2021 cho thấy, trong giai đoạn 2017-2019, đứng đầu trong phân khúc sản xuất ô tô dưới 9 chỗ ngồi vẫn là các thương hiệu nước ngoài. Như vậy, vẫn còn tồn tại những rào cản nhất định đối với sự phát triển ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam.

Tình hình thị trường ô tô Việt Nam trong những năm qua

Năm 2017, Toyota Việt Nam dẫn đầu thị trường với 31,2% thị phần; tiếp theo là Công ty Trường Hải với các thương hiệu Kia, Mazda, Peugeot, chiếm 19,21% thị phần. Năm 2018, Tập đoàn Thành Công với thương hiệu Hyundai đã vươn lên vị trí thứ hai với 20,5% thị phần. Năm 2019, thương hiệu Hyundai vượt qua Toyota để chiếm vị trí dẫn đầu với 29,64% thị phần.

Đối với phân khúc xe du lịch, các hãng dẫn đầu là Trường Hải (Thaco), Đô Thành, Samco, Tracomeco, Haeco, Daewoo và Vinamotor. Trong đó, Thaco liên tục chiếm lĩnh thị trường ô tô trong nước với thị phần trên 40%, tiếp đến là Đô Thành với thị phần trên 20%.

Đối với phân khúc xe tải, Thaco là doanh nghiệp dẫn đầu trong giai đoạn 2014-2016 với 45% thị phần. Từ năm 2017-2019, thị trường xe tải có sự tham gia của các thương hiệu mới như Hyundai Thành Công, Chiến Thắng, Hoa Mai, nhưng Thaco vẫn đứng đầu với hơn 40% thị phần. Như vậy có thể thấy, trong tất cả các thời kỳ thì Hino, Isuzu và Thaco luôn là 3 dòng sản phẩm được ưa chuộng nhất tại thị trường Việt Nam.

Báo cáo cho biết thị trường ô tô Việt Nam có đặc điểm là có các rào cản gia nhập mới cao, cùng với vốn đầu tư lớn nên không có nhiều doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh. Điều này dẫn đến sự tập trung cao độ, có thể tạo ra hành vi chống cạnh tranh. Nó cũng yêu cầu các cơ quan quản lý cạnh tranh giám sát, đánh giá và xem xét kỹ lưỡng các hành vi phản cạnh tranh.

Từ năm 2017, hoạt động sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô và dịch vụ bảo dưỡng ô tô được bổ sung vào ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Điều này đã làm dấy lên những tranh cãi với hai quan điểm trái ngược nhau.

Quan điểm thứ nhất cho rằng ô tô là sản phẩm công nghệ cao, có cấu tạo phức tạp, giá trị lớn. Chất lượng phương tiện ảnh hưởng rất lớn đến tính mạng, sức khỏe con người, an toàn giao thông và bảo vệ môi trường. Vì vậy, việc áp dụng các điều kiện kinh doanh đối với mặt hàng này là cần thiết.

Quan điểm thứ hai lại cho rằng không nên đưa lĩnh vực sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu, bảo dưỡng ô tô vào danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện vì đã có đầy đủ các quy định, tiêu chuẩn để kiểm soát.

Làm thế nào để phá bỏ rào cản?

Cuối cùng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý với đề xuất của Chính phủ, và Nghị định 116/2017 NĐ-CP đã được Chính phủ ban hành. Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô và kinh doanh dịch vụ bảo dưỡng ô tô tại Việt Nam phải được cấp phép với những điều kiện khắt khe.

Đối với doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô phải có nhà máy, dây chuyền công nghệ, dây chuyền kiểm tra chất lượng, thử nghiệm ô tô, cơ sở bảo dưỡng ô tô. Đối với doanh nghiệp nhập khẩu ô tô phải có cơ sở bảo dưỡng ô tô, có văn bản xác nhận quyền thay mặt nhà sản xuất, lắp ráp ô tô nước ngoài để triệu hồi ô tô nhập khẩu tại Việt Nam.

Vì quy định này, nhiều doanh nghiệp thương mại nhập khẩu ô tô nguyên chiếc ngay lập tức bị loại khỏi thị trường. Còn xe ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống được sản xuất, lắp ráp trong nước hiện chỉ có Vinfast.

Với số vốn đầu tư khủng lên tới hơn 1 tỷ USD, năm 2019 Vinfast đã tung ra thị trường 3 mẫu xe sử dụng động cơ đốt trong.

Chiếm 11% thị phần ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống, tuy nhiên do đầu tư lớn, thuế cao nên nhà sản xuất này lỗ lớn. Năm 2020, Vinfast lỗ hơn 10 nghìn tỷ đồng, nửa cuối năm 2021 lỗ 11,3 nghìn tỷ đồng. Càng bán được nhiều xe, Vinfast lại càng bị lỗ nên công ty này đã tuyên bố rút khỏi lĩnh vực ô tô động cơ đốt trong vào đầu năm 2022 để tập trung vào xe điện.

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 02 / NQ-CP 2022 với mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia vào năm 2022.

Theo chuyên gia Nguyễn Đình Cung, nghị quyết này có cách tiếp cận mới và hay hơn. Các quy định trước đây chủ yếu yêu cầu cắt giảm điều kiện kinh doanh, trong khi nghị quyết mới nêu rõ cắt giảm “danh mục, ngành nghề” đầu tư, kinh doanh có điều kiện.

Thời gian qua, môi trường kinh doanh ở Việt Nam đã có nhiều cải thiện nhưng chuyên gia Nguyễn Đình Cung cho rằng chưa thực chất, và vẫn còn nhiều rào cản. Hầu hết các điều kiện kinh doanh được cắt giảm, đơn giản hóa đều đang trong giai đoạn doanh nghiệp đi vào hoạt động hoặc khi doanh nghiệp đã triển khai các hoạt động kinh doanh cụ thể. Trong những giai đoạn trước đây, từ khi có ý tưởng kinh doanh đến khi quyết định đầu tư dự án, thành lập doanh nghiệp vẫn còn nhiều rào cản.

Đã có nhiều đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa nhưng không được các cơ quan quản lý nhà nước thực hiện. Do đó, các quy định mới sẽ giúp môi trường kinh doanh thông thoáng hơn, gỡ bỏ các rào cản để giúp doanh nghiệp gia nhập thị trường dễ dàng hơn, theo như chuyên gia Nguyễn Đình Cung nhận định.

Tuy nhiên, những người trong cuộc vẫn đang đặt ra câu hỏi, rằng trong tình hình mới, liệu có cần đưa ngành ô tô vào danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện hay không?

(Nguồn: Vietnamnet)

 

Cảm ơn đã theo dõi hết bài viết!!!